زرغونه

زرغونه چی أصلي نوم یې نه دی. یوه پخوانۍ خبریاله او د ښځو د حقونو فعاله ده. زرغونه د طالبانو له نیولو وروسته د خپل خوندیتوب له وېرې په کابل کې خپل کور پرېښود او په یوه لیرې پراته کلي کې پټه شوه.

زرغونه افغان وتنس ته وايي چې په تېرو شلو کلونو کې د افغانستان ښځو ډېر ټولنيز بدلونونه تجربه کړي دي، لکه زده کړو او کار ته لاس رسی او ځينې يې حتی د افغانستان په پخواني حکومت کې په مهمو پوستونو کې ګمارل شوي دي.

په هرصورت دا نور قضیه نه ده، هغه وايي زرغونه افغان وتنس ته وویل، له هغه وخته چې د طالبانو امارت په زور واک ته ورسېد، ښځې په یوه مبهم پېچلې او ډارونکي حالت کې ژوند کوي.

طالبان د ۲۰۲۱ کال د اګست په ۱۵ کابل ته ننوتل او یوازې دوه ورځې وروسته د ښځو کمپاین کوونکو د خپلو حقونو او ازادۍ لپاره لاریونونه پیل کړل. د ۱۹۹۶ او ۲۰۰۱ کلونو ترمنځ د طالبانو د واکمنۍ په لومړۍ دوره کې، دې ډلې په بدنامه توګه په ښځو او نجونو سخت محدودیتونه وضع کړل. ښځې له نارینه ساتونکي پرته له کوره نه شي وتلای، نجونې له اووم ټولګي وروسته ښوونځي ته نه شي تلای او ښځې اړې وې چې په افغانستان کې د چادري په نوم نیلي چادرۍ واغوندي.

طالبانو ادعا کړې چې دا ځل به دوی ډیر اعتدال ولري، خو واک ته له راستنیدو راهیسې، په ښکاره توګه د ښځو کار کولو بندیز نه لګوي، دوی د ځینو اړینو کارمندانو لکه نرسانو سربیره، د کار ځایونو څخه د ښځو لرې کولو ته دوام ورکړی.

زرغونه افغان وتنس ته وویل، کله چې زه د طالبانو له واکه وروسته کار ته راستون شوم، طالبانو راته وویل چې د طالبانو د مشرتابه له فرمان پرته اجازه نه لرم چې دننه لاړ شم. نور معاشونه نه لرو. د زرغونې ګڼو ژورنالیستانو هم خپلې دندې له لاسه ورکړي دي. په افغانستان کې د نیویارک ټایمز پخوانۍ خبریالې فاطمې فیضي په خپل ټویټر کې لیکلي چې د طالبانو تر واکمنۍ مخکې ۹۷۹ ښځو د خبریالانو په توګه کار کاوه، خو تر ۷۵ سلنې زیاتې دندې له لاسه ورکړي دي.

د ښځو د حقونو کمپاین کوونکو په مظاهرو باندې د نیمايي بندیز سره سره خپلو مظاهرو ته دوام ورکړی دی.

زرغونه وايي: دا یوازې د خوړو کار او ازادۍ له امله وه، چې ښځو اعتراض وکړ، ګېډې یې خالي وې، جیبونه یې خالي وو او ازادي یې ترې واخیستل شوه.

په هرصورت، فعالان او سازمانونه وروسته له هغه ویره لري چې په دې وروستیو کې یو شمیر مشهور ښځینه فعالان ونیول شول. زرغونه وايي: اوس د بشري حقونو هېڅ فعاله خوندي نه ده. هر ځل هره ښځه چې د دوی پر ضد ودرېده، د طالبانو له خوا وهل شوې او بنديانې شوې، ولې يې طالبانو وهلي او بنديان کړي دي؟

زرغونه ادعا کوي چې هغې هم په یوه وروستي مظاهره کې د زور تجربه کړې وه. زه یی هم ووهلم، او دوی زما تلیفون واخیست. دوی څه حق لري چې زما تلیفون وأخلي؟ ما خپل تلیفون پریښود او له دوی څخه وتښتید.

هغې افغان وتنس ته وویل چې طالبانو د هغې لټون کاوه. کله چې دوی د هغې کور وموند، هغه لا دمخه تښتیدلی و، نو دوی د هغې پرځای د هغې ورور او پلار ونیول. نوموړې وايي چې د پلار له وهلو او پوښتنو وروسته یې کورنۍ طالبانو ته وویل چې زرغونه له افغانستانه وتلې ده.

د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد په دې وروستیو کې فرانس پرېس خبري اژانس ته ویلي چې چارواکي حق لري. د مخالفانو او یا قانون ماتوونکو د نیولو او توقیفولو حق لري، که څه هم په حقیقت کې د طالبانو چارواکو هم هدفي غچ اخیستنه رد کړې او ادعا کوي چې د تاوتریخوالي او ورکېدو راپورونه به وي. تحقیق شوی.

افغان وتنس په دې وروستیو کې د ښځینه فعالانو سره خبرې وکړې چې ادعا یې وکړه چې طالبانو بندیانو ته لارښوونه کړې چې له رسنیو سره خبرې ونه کړي. يوې ښځينه فعالې افغان وتنس ته وويل، چې له نامعلومو شمېرو څخه يې ګواښونکي پيغامونه ترلاسه کړي، نو ځکه يې د خپل ځاى او سيم کارت بدل کړى دى.

په هیواد کې د ډیرو نورو ښځینه کمپاینرانو په څیر، زرغونه اوس هم په افغانستان کې ده، خو تر هغه چې د خلاصون لاره ومومي، په پټه کې ژوند کوي.

یوازې څو کسان ایستل شوي، خو ډېر فعالان، خبریالان او د بشري حقونو مدافعین لا هم بند پاتې دي، چې د طالبانو له خوا یو په بل پسې ښکار کېږي، موږ چیرته ځو؟ زرغونه په نا امیدۍ سره وايي: تر اوسه هیچا له ما سره مرسته نه ده کړې او نه هم داسې څوک شته چې له هیواده د وتلو لپاره راسره مرسته وکړي ترڅو د خوندیتوب احساس وکړم!

راپور وركونكي: افغان وتنس.