میهان

افغان وتنس د مرکه کوونکي نوم بدله کړی ده.

مخکې له دې چې افغانستان د طالبانو لاس ته ولوېږي میهان په یوه دولتي پوهنتون کې د استاد په توګه کار کاوه. هغې هيله څرګنده کړه چې خپلې وړتياوې په بهر کې نورې هم زياتې کړي او افغانستان ته راستانه شي چې په لوړو زده کړو کې خپل مسلک ته دوام ورکړي.

د دې ډلې له واک څخه شپږ میاشتې مخکې د دریو ماشومانو مور ته په پاکستان کې د پی ایچ ډي سکالرشپ وړاندیز شوی و. سره له دې چې د سیزرین برخه څخه روغ شوی او د دریم ماشوم زیږیدلی میهان وايي چې هغې پریکړه وکړه چې سکالرشپ واخلي ځکه چې په افغانستان کې د هغې په ساحه کې د PhD کورسونه شتون نلري.

میهان افغان وتنس ته وویل: زما د دریم ماشوم له زیږیدلو څخه یوازې لس ورځې وروسته زما د اړوند پوهنتون لخوا خبر شوم چې کورس پیل شوی او زه باید هلته ولاړ شم.  ما لا هم په بدن کې د سیزرین برخه ډنډونه درلودل او زما په غیږ کې د نوي زیږیدلي ماشوم سره زه په ډیر بد حالت کې د تورخم له پولې تیر شوم. 

میهان د خپلو اوښکو په مقابل کې زیاته کړه: زه هیڅکله هغه ترخې خاطرې نه شم هیرولی. 

د پوهنتون استاذې افغان وتنس ته وویل چې هغې د سکالرشپ ترلاسه کولو لپاره ډیری فرصتونه قرباني کړل؛ هغې د ترفیع څو وړاندیزونه رد کړل او میړه یې هم له خپلې دندې استعفا وکړه ترڅو کورنۍ یې پاکستان ته ولاړه شي.

په پاکستان کې د دوی په وخت کې د میهان معاش د کورنۍ د عاید یوازینۍ سرچینه وه. په هرصورت د روان کال په جولای کې راپور ورکړل شو چې طالبان به د هغو پروفیسورانو او ملکي کارمندانو معاشونه بند کړي چې په بهر کې خپلو زده کړو ته دوام ورکوي. میهان وايي هغه او د پوهنتون څه باندې زر تنه استادان له مالي ستونزو سره مخ دي.

میهان افغان وتنس ته وویل: له بده مرغه اوسني رژیم ته پوهه او تعلیم هیڅ ارزښت نلري  دا ریښتیا ده که موږ یې ووایو یا نه. 

په پاکستان کې د میهان میړه د کار موندلو لپاره مبارزه کوله. د ژوندي پاتې کیدو لپاره میهان  چې نور عاید نه لري  پوهنتون ته تلل بند کړل او د بولاني په پخولو او پلور یې پیل وکړ یو دودیز افغاني پیسټري چې له لیمو او کچالو ډکه وه.

کله چې دوی نور د بولاني په پلورلو تکیه نه کوله کورنۍ یې له ګاونډیانو څخه پیسې پور کړې ترڅو دوی بیرته افغانستان ته راستانه شي چیرته چې میهان او د هغې میړه د کار موندلو هیله درلوده.

 څلور ورځې وروسته له هغې چې زه افغانستان ته راستون شوم د طالبانو د لوړو زده کړو چارواکو ته ورغلم او له هغوی مې وپوښتل چې ولې زما معاش نه راکوي. دوی ماته رسمي لیک وښود چې دوی نور موږ ته پیسې نه شي ورکولی افغان وتنس میهان ته تشریح کوي.

په ځواب کې میهان وړاندیز وکړ چې هغه په رسمي توګه د پی ایچ ډی زده کړې څخه ووځي ترڅو بیرته کار ته راستانه شي. پرځای یې هغه وايي چې طالبانو په ځواب کې وویل چې دا مهال سلګونه اکاډمیک کارمندان په رخصتۍ کې دي او که هرڅوک خپلې زده کړې پریږدي دا به طالبان بدنام کړي.

بې روزګاري او فقر

میهان چې اوس د افغانستان په یوه شمالي ولایت کې ژوند کوي د بلې دندې موندلو لپاره مبارزه کوي. د جنورۍ په میاشت کې ملګرو ملتونو اعلان وکړ چې د طالبانو د واکمنۍ راهیسې ۵۰۰۰۰۰ دندې له لاسه ورکړي. پداسې حال کې چې د هغې میړه د ټکسي چلوونکي په توګه کار کوي میهان وايي چې د خوراکي توکو بیې لوړې شوي او د میړه عاید د پای ته رسولو لپاره کافي ندي.

رسنیو راپور ورکړی چې د افغانستان پوهنتونونه د وړ کارکوونکو له کمښت سره مخ دي ځکه چې په لسګونو زره محصلین له هېواده وتلي دي چې کارپوهان یې د دماغ د خرابوالي په نوم یادوي. د میهان په څیر په بهر کې د زده کړې ډیری اکاډمیکانو ته معاش نه دی ورکړل شوی او بیرته افغانستان ته راستنیږي ترڅو د لا ناامنۍ سره مخ شي.

یوازې څو ورځې وړاندې د تخار پوهنتون یوه استاد چې په رخصتۍ روسیه ته تللې وه خپله لور له دې امله له لاسه ورکړه چې د درملنې لګښت یې نه دی پوره کړی. د رسنیو په وینا طالبانو د هغه او د هغه د ۱۹ ملګرو معاشونه بند کړي وو.

میهان افغانستان ته له راستنیدو راهیسې د کار موندلو لپاره مبارزه کوي او وايي چې د خوراکي توکو بیې اسمان ته راښکته شوي دي.

ميهان وايي چې طالبانو له هغې پرته بله چاره نه ده پرېښې. دوی هغې ته معاش نه ورکوي خو بیا یې هم هغې ته ویلي چې په رسمي توګه له خپلو زده کړو څخه لاس نه اخلي  که دا وکړي نو هغه به د تل لپاره له دندې ګوښه شي. نوموړې زیاتوي چې د پوهنتون د استادانو یوې ډلې خپلې اندېښنې له طالبانو سره شریکې کړې خو کوم پرمختګ یې نه دی کړی.

 افغانستان ته له راستنېدو وروسته د لوړو زده کړو وزارت ته لاړم. هلته له ما سره ناوړه چلند وشو سره له دې چې د حجاب په کلکه مراعتول ماهان افغان وتنس ته وویل. د وزارت ساتونکو ماته د انتظار په خونه کې د کېناستو اجازه نه راکوله او ما ته یې وویل چې د دې پرځای په دالان کې انتظار وباسم ځکه چې د دوی په وینا دا ځای د ښځو لپاره نه و چې ما ته زیان ورساوه. 

د طالبانو تر واک لاندې لوړې زده کړې

افغان وتنس د طالبانو د واک ته د رسیدو راهیسې د افغانستان د پوهنې سکتور څارنه کوي. د نجونو د عالي ښوونځیو برعکس چې تر شپږم ټولګي پورې د نجونو لپاره تړلي پاتې دي د هیواد اصلي پوهنتونونه د فبرورۍ په میاشت کې بیا پرانستل شول او ښځو ته د زده کړې اجازه ورکړل شوه. په هرصورت ټولګي د جنسیت سره جلا شوي او ښځینه زده کونکي باید د حجاب په اړه د طالبانو مقررات ومني. په طبيعي توګه د پوهنتونونو له پرانستلو وروسته لږې ښځې خپلو زده کړو ته راستانه شوي دي.

میهان وايي چې هیڅ شی د پخوا په څیر نه دی  په هر ټولګي کې لږ تر لږه لس زده کونکي شتون لري او استادان د سوځیدلو احساس کوي ځکه چې دوی هره ورځ په دوه شفټونو کې ښځینه او نارینه زده کونکو ته جلا درس ورکوي.

میهان زیاتوي: طالبانو د پوهنتونونو ډیری رییسان او مرستیالان له خپلو ملګرو سره بدل کړي دي چې کوم وړتیا نه لري. 

میهان وايي چې د خپلو بې معاشه معاشونو لپاره د حل لارې موندلو هوډ لري هغې او د هغې همکارانو حتی د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت ته وړاندیز وکړ چې که دوی نور کارکونکي نه شي ورکولی نو نړیوال سازمانونه لکه ملګري ملتونه باید مداخله وکړي  په ورته ډول. یونیسف په افغانستان کې د دولتي ښوونځیو ښوونکو ته معاشونه ورکړي دي. یوځل بیا هیڅ پرمختګ ندی شوی او دې کار اکاډمیک کارمندان دې ته اړ کړي چې سخت اقدامات وکړي.

میهان تشریح کوي: یو شمیر استادانو خپلې زده کړې پریښودې او اوس د عاید لپاره په بهر کې سخت کار کوي.  زما په څیر یو شمیر نور هم له زده کړو څخه وتلي او بیرته افغانستان ته راستانه شوي ترڅو له فقر او ناڅرګندتیا سره مخ شي. 

میهان د پوهنتون د استاد او د پی ایچ ډي کاندید په توګه په سختیو او ناامنیو کې ډوب شوی دی.

هغه وايي: موږ د خپل ژوند له ځینو سختو وختونو څخه تیر یو.  زه داسې احساس کوم چې موږ د اسمان څخه په سختۍ سره ځمکې ته راوتلي یو. 

له میهان سره زموږ له خبرو څو ورځې وروسته خبر شو چې د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت د هغو اکاډمیکو کارکوونکو د معاشونو په اړه چې په بهر کې زده کړې کوي په خپله پرېکړه کې تعدیل کړی او پرېکړه یې کړې چې معاشونه به بېرته پر ځای کوي.

افغان وتنس د میهان سره اړیکه ونیوله ترڅو وګوري چې آیا د هغې په وضعیت کې کوم بدلون راغلی دی.

هغې په ځواب کې وويل: دا سمه نه ده او دا يوه اوازه ده. ښايي دوى دا خبره يوازې د هغو استادانو د چوپتيا لپاره کړې وي چې په دې وروستيو کې يې د لوړو زده کړو په وزارت کې غونډه درلوده. 

سرچینه: له افغان وتنس سره مرکه